De idono is een muziekboog die samengesteld is uit een houten boog (umuheto) van 125-135 cm lengte, opgespannen met een pees (umurya) gemaakt uit plantaardige vezels, pezen uit dierlijk materiaal of ( meer recent) een metalen draad. Aan het booghout is eveneens een kalebas als klankkast bevestigd. Daarnaast worden ook nog een houten stokje en de inzebe-rammelaar gebruikt.
Door middel van twee lusjes wordt de pees dichter bij de boog gebracht en nog een derde lusje, het belangrijkste verdeelt de pees in twee ongelijke delen. Zo ontstaan er twee verschillende tonen, meestal een kwart of een kwint, als grondtonen. Deze lus wordt met een touwtje verbonden aan de kalebasklankkast. Om de klankkast gescheiden te houden van de muziekboog wordt een stoffen doekje of een kussentje van bananenschors tussen beide geplaatst, zodat er geen direct, storend contact is tussen de boog en de kalebas.
Om het instrument te bespelen wordt de boog met de linkerhand verticaal voor het lichaam gehouden en de kalebas tegen het lichaam gedrukt. Met de rechterhand worden een dun stokje, waarmee de snaar wordt aangeslagen, en een inzebe-rammelaar vastgehouden. Naast de twee grondtonen die de snaar produceert, kan met de wijs- of middenvinger het bovenste (langste) gedeelte van de pees nog ingekort worden waardoor de verhouding van volgende drie tonen ontstaat: secunde/kwart of kwint.
De idono wordt voornamelijk door de Hutu bespeeld en in mindere mate door de Twa. Het instrument treedt op voor uiteenlopende gelegenheden zoals op feesten, op officiële plechtigheden, op uitnodiging van gezagsdragers of door bedelaars om medelijden op te wekken. De idono wordt meestal solo bespeeld waarbij de uitvoerder tegelijkertijd ook de zanger is en vaak begeleid wordt door het handgeklap van het publiek. Samenspelen met andere instrumenten is voor de idono eerder uitzonderlijk.
Het instrument is zeer populair zowel om zijn akoestische kwaliteiten als om zijn ritmische cadensering. Het repertoire handelt over religie, politiek, geschiedenis; persoonlijke zaken, alledaagse voorvalletjes...
De idono is verspreid over het gehele land doch is van oorsprong niet Burundees, maar zou afkomstig uit zijn Tanzania. Pas in de twintigste eeuw infiltreert het instrument in Burundi. Door de grote verspreiding kent het verschillende benamingen: idono en ibubura.
Voor meer informatie zie publicaties van het KMMA:
© KMMA/Jos GANSEMANS