De bilil is een aërofoon met cilindrische buis en een enkel riet. Het gaat hier om een idioglotte klarinet waarbij het riet uit hetzelfde materiaal gemaakt is als het klanklichaam. Het is uitgesneden in de wand van het instrument waar het nog aan een zijde vastzit.
De bilil heeft meestal twee of vier vingergaten, maar er werden ook exemplaren met drie, vijf en zes vingergaten vermeld door de muzikanten. Het aanbrengen van de vingergaten gebeurt door doorboring van de wand op een niet vast bepaalde afstand, maar op een afstand die bepaald wordt door een handige houding van de vingers gebruikt om te spelen (meestal afstand wijsvinger-middelvinger). In geval van twee vingergaten is die afstand niet afhankelijk van de afstand van de vingers omdat dan slechts de wijsvingers van beide handen gebruikt worden. De daardoor mogelijke variaties van toonhoogtes en de variërende lengte van de buis van het instrument maken het onmogelijk om te spreken van geijkte of vastgelegde toonhoogtes of intervallen. Er is ook geen vast repertoire voor de bilil. Het timbre bepaalt de kwaliteit van het instrument.
De muzikant vervaardigt zijn instrument vlak voor het bespelen en het wordt na het spelen ook meestal achtergelaten en niet bewaard.
Algemeen wordt aangenomen dat de bilil overgenomen werd uit de Fezza-cultuur. De naam zou afkomstig zijn van een lied over "de weg van de kameel", waarin het woord bilil veelvuldig herhaald wordt. Zo ook bij de Teda waar het wordt bespeeld door herderjongens die met kamelen rondtrekken. De status van dit niet-eigen instrument maakt het voor de bilil moeilijk om verder geïntegreerd te raken in het socio-muzikale leven.
Zie ook: BRANDILY, M., Instruments de musique et musiciens instrumentistes chez les Teda du Tibesti, KMMA – Annalen Menswetenschappen vol. 82, 1974
© KMMA/Monique BRANDILY