Terug

Kidi

foto foto geluidsfragment

De kidi is een membranofoon en wordt ook wel de ‘trommel van de smid’ genoemd omdat de smid de enige is die de kidi bespeelt. Het instrument is cilindrisch-konisch van vorm en de klankkast wordt gesneden uit een lichte houtsoort. Als membraan wordt het vel van de geit verkozen omdat die vrij soepel is. Dit dus in tegenstelling tot de nanjara en de kwelli waar voor de dikkere huid van de kameel gekozen wordt.

In de rand van het vel worden acht gaten gesneden waardoor de beide vellen geregen worden. Men spreekt hierbij van rijgen volgens het H-type; de acht repen kamelenvel die gebruikt worden, lopen verticaal op en neer terwijl ze rond het instrument verstevigd worden door een horizontale reep vel. Soms worden twee dwarse banden aangebracht. Vaak wordt in de rijggaatjes een dwars stokje ingebracht wat het eventueel heropspannen van het vel vergemakkelijkt.

Voor het bespelen worden de beide membranen ingesmeerd met een zwarte pasta, in feite gekookte hersenen van een geit (of kameel of gazelle) en waar een verdikkende geraspte zeep wordt aan toegevoegd.

De trommel wordt van een versierd en kleurrijk lint voorzien en rond de hals gedragen zodat hij ter hoogte van de buik tegen het lichaam van de trommelaar rust, iets schuin gehouden met het grootste vel naar boven. De smid speelt rechtopstaand, met beide handen en langzaam stappend op het ritme van de muziek. Vaak wordt in duo gespeeld, soms zal een van de twee smeden zingen ipv te trommelen.

Het ritmische spel op de kidi beperkt zich bijna uitsluitend tot één ritme, bereberedo.

De introductie van de kidi, oorspronkelijk uit Faya-Largeau, wordt gesitueerd op het einde van de 19e eeuw, kort voor de komst van de Europeanen in het massief. Men merkt wel een achteruitgang van de populariteit van de kidi; steeds meer smeden bespelen het instrument niet meer. Toch blijft "de smid en z’n trommel" een belangrijk gegeven: ze staan centraal bij dansen, daar waar kennis doorgegeven wordt, ze verenigen en beïnvloeden jongeren en zorgen zo voor een zekere cohesie van de maatschappij.


Zie ook: BRANDILY, M., Instruments de musique et musiciens instrumentistes chez les Teda du Tibesti, KMMA – Annalen Menswetenschappen vol. 82, 1974

© KMMA/Monique BRANDILY