Naamvariant: enkuri, eihembe, eikondere.
De amakondere en enzamba zijn konische dwarsgeblazen hoorns. Beide instrumenten worden wegens hun opvallende overeenkomst hier samen besproken, het belangrijkste verschil is de functie; de amakondere is de koninklijke hoorn en de enzamba een jachthoorn. De jachthoorn enzamba wordt steeds gemaakt uit dierlijke hoorn, met een lengte van maximaal 25 cm. Soms wordt nog een opgerold bananenblad bevestigd aan het paviljoen van de hoorn om de klank te versterken. De koninklijke hoorn amakondere bestaat altijd uit twee delen (kalebas of dierenhoorn en kalebas) samengebonden met een stuk koeienhuid. De grootte van de amakondere varieert van 32 tot 45 cm en is dus groter dan de enzamba. De diameter van het paviljoen is niet meer dan 8 cm.
Beide instrumenten zijn licht gekromd van vorm en hebben een konische boring. Voor de dierlijke hoorn wordt voorkeur gegeven aan de hoorn van een waterbok, maar ook de bosbok en de rietbok komen in aanmerking. Het mondstuk is een kleine ronde tot ovale opening op 5-10 cm van het smalle uiteinde van de hoorn. De punt van de hoorn wordt afgesneden waardoor een opening ontstaat. Tijdens het spelen kan, mits afdekking van deze opening, een andere toonhoogte geproduceerd worden waardoor er twee verschillende tonen mogelijk zijn.
Voor het spelen wordt het mondstuk met speeksel bevochtigd en de speler moet zijn lippen strak gespannen houden om een goede klank te bekomen.
De jachthoorn enzamba wordt altijd solistisch gespeeld, alternerend met geïmproviseerde recitatieven, ebiziniiriro, die handelen over de jacht en uitzonderlijke jachtprestaties. De amakondere daarentegen wordt altijd binnen een ensemble gebruikt. Het koninklijke ensemble van Ankole bestond uit 9 amakondere spelers, ritmisch versterkt met de trommen engalabi en engoma. De uitvoerders waren vaste hofmuzikanten, abakondere, die altijd uit dezelfde families kwamen wat als een eer beschouwd werd.
De enzamba wordt op verschillende momenten tijdens de jacht gespeeld, zoals: het oproepen van de jagers om op jacht te gaan en als uitdrukking van een succesvolle jacht na het doden van een dier.
De amakondere werden enkel bespeeld in aanwezigheid van de omugabe, de koning van Ankole. Dit gebeurde voornamelijk binnen het koninklijke paleis, maar ook tijdens oorlogen en op festiviteiten was het ensemble actief. Het spelen tijdens gevechten diende om de krijgers aan te moedigen, de opzwepende klanken reflecteerden immers de kracht van het koninkrijk. Na de val van het traditionele koninkrijk Ankole is het onduidelijk wat er van deze traditie overgebleven is.
voor meer informatie zie: VAN THIEL, Paul, "Multi-Tribal Music of Ankole. An ethnomusicological study including a glossary of musical terms". Uitgegeven door het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in de reeks Annalen, Menselijke Wetenschappen nr.91, 1977, 234 pp.
© KMMA/Paul VAN THIEL