De adowa-dans is een begrafenisdans die zeer verspreid is bij de Akan en er een zekere populariteit geniet. Hij wordt opgevoerd tijdens begrafenisceremonies en publieke sociale evenementen. Een adowa-groep bestaat uit een voorzanger, een koor en een percussie-ensemble. De voorzanger en het koor zijn bijna uitsluitend vrouwen van middelbare leeftijd die zichzelf begeleiden met handgeklap of met een dubbele bel dawure of een enkele bel atoke. De adowa werd uitvoerig bestudeerd door Kwabena Nketia, Folk songs of Ghana (1963 p 88 - 99).
De dansers gebruiken een symbolische taal. De verschillende bewegingen met
de handen vertellen dan ook een verhaal. Deze lichaamstaal wordt
verduidelijkt door het gebruik van een wit linnen doekje die ze in de handen
houden. De korte passen die ze met de voeten maken is dermate subtiel dat de
aandacht vooral uitgaat naar het bovenlichaam.
Bij deze muziek kan men spreken van poliritmische verschuivingen waarbij
de dans ternair is samengesteld en de begeleiding van de trommels doorweven
zijn van syncopen en cross rhythms.
De bel speelt een constant ritme, waarbij het koor herhaaldelijk de
leidteksten zingt. De thema’s van de gezongen teksten hebben betrekking
op gestorven chefs, rouwende familie, sympathie voor de overledene en het
Akan-geloof.
Het adowa percussie-ensemble bestaat uit verschillende trommels:
een paar atumpan, een
apentemma, een petia,
een brenko en een donno-zandlopertrommel,
en bellen: een dawuru dubbele bel en een
atoke enkele bel.
|
|
Adowa percussie-ensemble te Techiman. | Adowa-danser te Techiman. |
De atumpan-trommel wordt bespeeld met twee hoekige houten stokken en ze zijn onderling gestemd in een interval van een kwart of een kwint. De grootste trommel, die de laagste klank produceert, wordt geassocieerd met het vrouwelijke, de moeder, terwijl de hoogst klinkende trommel wordt geassocieerd met het mannelijke. De atumpan is over het algemeen de master drum in het adowa-ensemble. In sommige gevallen worden de trommels overtrokken met een rode doek.
De apentemma-trommel wordt met de handen bespeeld en speelt een ritmisch ostinatofiguur in de vorm van triolen.
De traditionele kledij die passend is bij een Akan begrafenis ceremonie is rood en zwart. De vrouwen dagen een rode of zwarte doek om het hoofd. Traditioneel dragen de mannen als de vrouwen zwarte sandalen.
© KMMA/Dominik PHYFFEROEN